Samarqand davlat universiteti oʻz faoliyatini 1927-yilda Samarqand Oliy pedagogika instituti sifatida boshlagan. Oʻtgan bir asrga yaqin vaqt davomida uning nomi bir necha marta oʻzgartirildi, shuningdek, yangi institutlar bilan birlashtirildi yoki fakultetlar mustaqil institutlar sifatida ajralib chiqdi.
Bugungi kunda oliygohning 72 ta taʼlim yoʻnalishida 13 000 dan ortiq talaba tahsil olmoqda. Universitetda 34 ta taʼlim yoʻnalishida aspirantura, 4 ta yoʻnalishda doktarantura bosqichlari mavjud. Oliygoh 73 ta oʻquv laboratoriya xonasi, 13 ta kompyuter sinfi, internetga ulangan, 3 mlnga yaqin kitobga ega boʻlgan nodir kutubxonaga ega. Bugungi kunda universitetda 15 dan ortiq ilmiy tadqiqot yoʻnalishi mavjud. Oʻrta Osiyo oliy taʼlim muassasalari reytingida 38-oʻrinni band etgan Samarqand davlat universiteti kelgusi yillarda dunyoning kuchli 1 000 talik roʻyxatiga kirishni maqsad qilgan. Oliygoh 100 dan ortiq xorijiy oliy taʼlim muassasalari bilan hamkorlik shartnomalariga ega. Xususan, bu roʻyxatda AQShning Arizona, Nevada, Yuta universiteti, Ispaniyadagi Granada va Malaga oliygohi, Italiyaning Pisa hamda Venetsiya universitetlarini koʻrish mumkin. Samarqand davlat universiteti qoshida akademik litsey va biznes maktab faoliyat yuritmoqda. Mirkarim Osim, Hamid Olimjon, Asqad Muxtor va Sharof Rashidov kabi mashhur insonlar ushbu universitet faxriy bitiruvchilari hisoblanadi.